Depremde büyüklük ve şiddet arasındaki fark
Türkiye’nin güneydoğusu 6 Şubat’ta şiddetli şekilde sarsılarak büyük bir yıkıma uğradı. Yıkıcı depremler sonrası ülke genelinde çeşitli depremler meydana geldi. Bilindiği üzere depremler, yer kabuğunun farklı katmanlarındaki tektonik hareketler sonucu oluşan sarsıntılardır. Asrın felaketi olarak nitelendirilen sarsıntı sonrası depremle alakalı bazı kavramlarda gündeme geldi. Depremin şiddeti ve büyüklüğü ise en çok karıştırılan iki kavram. Depremin büyüklüğü sismoloji merkezleri tarafından ölçülen değeri, şiddeti ise sonrasında yarattığı etkiye göre belirleniyor. Büyüklük ve şiddet arasındaki farkı anlatan Jeoloji Mühendisleri Odası Kayseri Temsilcisi Mustafa Umut Özdemir, “1940’lara kadar aletlerle ölçüm yoktu. Şiddet değeriyle ölçülüyordu. Şiddet değeri de mesela Kayseri’de meydana gelen depremin kaç binayı yıktığına bakılıyordu. Ve Kayseri’deki deprem Sivas’ı ne kadar etkiledi, Niğde’yi ne kadar etkiledi çevre illeri ne kadar etkiledi bu duruma bakılıyordu. Ona göre de şiddeti söyleniyordu. Mesela Sivas’ı da etkiliyorsa 8 şiddetinde olduğu söyleniyordu veya Sivas’ı etkilemiyorsa Sarıoğlan’da kaldıysa 7 şiddetinde deniyordu. O dönemlerde aletsel ölçüm olmadığı için bu şekilde değerlendirme yapılıyordu” ifadelerini kullandı.
‘ŞİDDET ALET OLMADAN ÖLÇÜM, BÜYÜKLÜK ALETLE YAPILAN ÖLÇÜMDÜR’
Aletsel olan verinin daha güvenilir olduğunu anlatan Özdemir, “1940’tan sonra aletsel ölçüme geçildi yani Richter sistemine. Richter sisteminde de depremin kırıkta ürettiği hız yani mili volt değeri ölçümüne göre kaç büyüklüğünde olduğu tespit ediliyor. Buna göre de 5,5 büyüklüğünde, 6 büyüklüğünde veya 7 büyüklüğünde diyoruz. Birisi aletle ölçüm birisi alet olmadan ölçüm. Şiddet alet olmadan ölçüm, büyüklük aletle yapılan ölçümdür. Biz artık teknolojiye geçtik aletsel verilere güvenmek zorundayız. Çünkü aletsel veri en doğru veridir. O yüzden aletsel veriye güveniyoruz” şeklinde konuştu.
‘DEPREMİN DERİNLİĞİNE GÖRE ŞİDDETİ DEĞİŞİYOR’
Yüzeye yakın olan depremin yıkımın daha fazla olduğunu ifade eden Özdemir, “Depremin derinliğine göre şiddeti değişiyor. Daha doğrusu sistematiği değişiyor. Derinlik artıkça yüzeye vurduğu dalga şekli, hızı değişiyor. O yüzden 5 kilometre derinliğinde olan bir depremle 35 kilometre derinde olan bir depremin yüzeyde yaptığı yıkım aynı değil. Yüzeye yakın olan depremin yıkımı daha fazla oluyor. Çünkü yüzeye yakın olduğu için o bölgedeki yıkım daha çok oluyor. Aynı zamanda depremin süreside çok önemli. Yani 5 saniye süren bir depremle 50 saniye süren bir deprem aynı olmuyor. Depremin süresi de kırığın uzunluğuna, üzerindeki yüke ve gerilime bağlı olarak değişiyor. Bunlar depremin etkisini fazlalaştırıyor. Bir bina 10 saniye süren depreme dayanabiliyor ama 50 saniye sürdüğünde dayanamayan binalarda oluyor” diye konuştu.