Bağımlılıkla mücadelede ailenin rolü: Empati, dinleme ve farkındalık
Yeşilay Sosyal Hizmetler Uzmanı Bahar Akgül ve Klinik Psikolog Beyza Nur Samur Kayseradar ve Radyoradar ortak canlı yayınında ‘Psikoloji Saati’ programına katılarak moderatör Merve Esersoy’un sorularını yanıtladı.
Bağımlı bireyin ailelerine tavsiye veren Sosyal Hizmetler Uzmanı Bahar Akgül ailelerin bireyi yargılamaması gerektiğini ifade ederek, “Biz aileler ile yaptığımız görüşmelerde bize gelmeden önce bağımlı bireyi nasıl işlevsel hale getirebilirler. O ailenin evdeki kurallarının değişmesi, birlikte kurallar koyması ve evlerinin içine bir demokrasi gelmesi gerekiyor. Biz görüşmelerde aile ve danışanlara şunu yapın, bunu yapın demiyoruz. Önce karşılıklı olarak aile ile konuşmak gerekiyor. Üzücü bir süreç bu ama danışanlarla yaptığımız ilk görüşmenin geri bildirimini alırken hep şunu duyuyoruz ‘ilk kez birisi beni yargılamadan dinledi’. Aslında dinlenilmeye ve anlatmaya ihtiyaçları var. O anda sizin dediğiniz doğru olabilir ama bağımlı birey de kendi doğrusunu anlatma ihtiyacı duyuyor, ve hep susturulduğu için aslında, birey kendisini anlatabileceği bir nokta bulduğunda hemen kendisini açmaya da müsait oluyor. Bu süreçte dediğimiz gibi sosyalleşme sürecini evin içerisinde aile ile başlatıyoruz. Bazen birey ailem görüşmeye gelmesin, ben tek gelmek istiyorum diyebiliyor. Bu süreçte kişi tek başına görüşmeye devem ediyor, bireyin rızası olmadan aileyi kabul etmiyoruz. Çünkü biz danışan için oradayız. Sonrasında; danışanın ailesine karşı düşünceleri neler, onların yaptığı davranışları nasıl anlamlandırıyor ve bu değiştirilebilir mi, onlara karşı işlevsiz veya empatik bir yaklaşımı var mı, anlaşıldığını düşünüyor mu, düşünmüyorsa anlaşılmak için ne yapmış? Bu sorgulatmaları yaptıktan sonra danışanın hem ailesine karşı, hem sosyal çevresine karşı o sosyalleşme sürecine hep birlikte şahit oluyoruz” diye konuştu.
Ailelerin yanlış tutumlarına karşı çeşitli teknikler kullandıklarını ifade eden Klinik Psikolog Beyza Nur Samur ise “ Öncelikle aile bize başvurduğunda, bu davranışları gözlemlemiş ve bunların doğru olmadığını fark etmemiş ise, aileyi YEDAM bünyesinde bunları fark ettirmeye çalışan motivasyonel görüşme teknikleri dediğimiz eğitimlerden geçiriyoruz. Ama danışan gelmiş ve bu durumları fark etmekten çok müzdarip. Bu nokta da danışan ile beraber görüşmeye aileyi de davet ediyoruz. Bu nokta da ailenin tutum ve tavırları nasıl? Bu durumu fark ediyorlar mı? Etmiyorlar mı? Aileler bazen karşımıza geldikleri zaman yapıyoruz dedikleri şeyleri yapmayan tarafta olabiliyorlar. Oturup neler yapabilirler, alternatif yollar neler olabilir. Bu noktalar da aileyi biraz daha bilgilendirmeye çalışıyoruz. Aile bu yaptıklarının farkında olmadan doğru olduğunu düşünebiliyor. Akabinde aileyi farkındalığa çekmek üzerine teknikler kullanıyoruz. Grup terapileri de işimize yarayabiliyor. Bazen danışanların aileleri de buna ihtiyaç duyabiliyorlar. Yalnız olmadıklarını bilmeye ve farklı farklı senaryolar ile çocuklarının nasıl tepki verdiklerini görmek istiyorlar” şeklinde konuştu.